Bộ Luật Hình Sự 2017: Một số đổi mới đáng chú ý trong cuộc chiến chống vi phạm quyền SHTT

adminquantri - December 11, 2017

Kể từ ngày 01/01/2018, Bộ Luật Hình Sự mới (“BLHS mới”) sẽ chính thức có hiệu lực, thay thế cho BLHS hiện hành được Quốc hội thông qua năm 1999, sửa đổi năm 2009 (“BLHS cũ”). Cần nhắc lại rằng BLHS mới được Quốc hội thông qua ngày 27/11/2015, nhưng bộ luật này đã bị hoãn hiệu lực, và được sửa đổi vào ngày 20/06/2017. BLHS 2015, sửa đổi năm 2017 sẽ có hiệu lực kể từ ngày đầu tiên của năm 2018.

BLHS mới được đánh giá là một bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển pháp luật hình sự của Việt Nam, đặc biệt do đây là lần đầu tiên có quy định cho phép truy cứu trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân. Có thể nói, đây là điều mà các chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ (“SHTT”) chờ đợi từ lâu, vì mặc dù vi phạm quyền SHTT trên thực tế chủ yếu do các pháp nhân thực hiện, BLHS hiện hành không cho phép khởi tố các pháp nhân vi phạm.

Liên quan đến các tội danh về xâm phạm quyền SHTT, so với BLHS hiện hành, BLHS mới có những thay đổi cụ thể như sau:

  1. Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan:

Về tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan, điều 225 của BLHS mới sẽ thay thế cho Điều 170a của BLHS cũ. Theo đó, cũng như trước đây, hành vi cố ý sao chép, phân phối bản sao tác phẩm với quy mô thương mại mà không được phép của chủ sở hữu sẽ bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, điểm mới của BLHS mới là đã bổ sung trực tiếp vào điều 225 thuật ngữ “cố ý”, đồng thời quy định cụ thể thế nào là “quy mô thương mại”, trong khi BLHS cũ không quy định trực tiếp như vậy trong điều 170a, mà nhường việc quy định cụ thể này cho các cho văn bản hướng dẫn thực hiện.

Cụ thể, theo quy định mới tại điều 225, tùy theo quy mô vi phạm, tính theo mức lợi nhuận bất chính thu được, mức thiệt hại của chủ sở hữu, hoặc giá trị hàng hóa vi phạm, khung hình phạt được quy định như sau:

a) Trường hợp thu lợi bất chính từ 50 triệu đến dưới 300 triệu đồng; hoặc giá trị hàng hóa vi phạm hoặc mức thiệt hại của chủ sở hữu từ 100 triệu đến dưới 500 triệu đồng, thì: (i) Phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 300 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm đối với người phạm tội là cá nhân; hoặc (ii) phạt tiền từ 300 triệu đến 1 tỷ đồng đối với người phạm tội là pháp nhân;

b) Nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: (i) Có tổ chức; hoặc (ii) Phạm tội 02 lần trở lên; hoặc (iii) Thu lợi bất chính 300 triệu đồng trở lên; hoặc (iv) Gây thiệt hại cho chủ sở hữu từ 500 triệu đồng trở lên; hoặc (v) Hàng hóa vi phạm trị giá 500 triệu đồng trở lên, thì: (i) phạt tiền từ 300 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với người phạm tội là cá nhân; phạt tiền từ 1 tỷ đến 3 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm đối với người phạm tội là pháp nhân;

c) Ngoài ra, người phạm tội là cá nhân còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đến 200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm; Pháp nhân còn có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đến 300 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

  1. Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp (“SHCN”)

Về tội xâm phạm quyền SHCN, điều 226 của BLHS mới sẽ thay thế cho Điều 171 của BLHS cũ. Theo đó, cũng như trước đây, hành vi cố ý xâm phạm quyền SHCN “có đối tượng là hàng hóa giả mạo nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ tại Việt Nam” với quy mô thương mại sẽ bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, điểm mới của BLHS mới là đã ghi rõ trong điều 226 sẽ chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự khi có “đối tượng là hàng hóa giả mạo nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý”, đồng thời bổ sung trực tiếp vào điều 226 quy định cụ thể thế nào là “quy mô thương mại”, trong khi BLHS cũ không quy định trực tiếp như vậy trong điều 171, mà nhường việc quy định cụ thể này cho các cho văn bản hướng dẫn thực hiện.

Cụ thể, theo quy định mới tại điều 226, tùy theo quy mô vi phạm, tính theo mức lợi nhuận bất chính thu được, mức thiệt hại của chủ sở hữu, hoặc giá trị hàng hóa vi phạm, khung hình phạt được quy định như sau:

a) Trường hợp thu lợi bất chính từ 100 triệu đến dưới 300 triệu đồng; hoặc gây thiệt hại cho chủ sở hữu hoặc trị giá hàng hóa vi phạm từ 200 triệu đến dưới 500 triệu đồng, thì: (i) Phạt tiền từ 50 triệu đến 500 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm đối với người phạm tội là cá nhân; hoặc (ii) phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 2 tỷ đồng đối với người phạm tội là pháp nhân.

b) Nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: (i) Có tổ chức; hoặc (ii) Phạm tội 02 lần trở lên; hoặc (iii) Thu lợi bất chính 300 triệu đồng trở lên; hoặc (iv) Gây thiệt hại cho chủ sở hữu từ 500 triệu đồng trở lên; hoặc (v) Hàng hóa vi phạm trị giá 500 triệu đồng trở lên, thì: (i) phạt tiền từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với người phạm tội là cá nhân; phạt tiền từ 2 tỷ đến 5 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm đối với người phạm tội là pháp nhân;

c) Ngoài ra, người phạm tội là cá nhân còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đến 200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm; Pháp nhân phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đến 300 triệu đồng, bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

  1. Bãi bỏ quy định về tội vi phạm quy định về cấp văn bằng bảo hộ quyền SHCN

Điều 170 BLHS cũ quy định về tội vi phạm quy định về cấp văn bằng bảo hộ quyền SHCN, theo đó, người phạm tội có thể bị phạt từ cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm hoặc bị cấm đảm nhiệm chức vụ trong một thời gian nhất định. BLHS mới đã bãi bỏ điều này.