Lần đầu tiên các cơ quan có thẩm quyền Việt Nam xử lý người Việt Nam vi phạm Quyền tác giả qua mạng Internet

Elsevier, một Nhà xuất bản khoa học và thông tin y học hàng đầu thế giới của Mỹ (Nhà xuất bản), phục vụ hơn 30 triệu nhà khoa học, sinh viên và chuyên gia y tế trên toàn thế giới. Năm 2007, Nhà xuất bản đã phát hiện ra một số người (Đối tượng) ở Việt Nam vi phạm Quyền tác giả đối với các tác phẩm khoa học của họ. Công ty Quốc tế D&N (Công ty) đã được Elsevier chọn làm Người đại diện ủy quyền trong việc giải quyết vụ vi phạm này và Công ty đã thành công trong việc sử dụng biện pháp xử lý hành chính để giải quyết vụ vệc.

Tháng 7 năm 2007 Elsevier biết rằng một số người chưa rõ danh tính đã tự ý gửi thư điện tử cho các giáo sư đại học thông báo rằng các tạp chí và các cuốn sách của Elsevier đã đăng ký Quyền tác giả có thể mua được qua mạng Internet. Bức thư đề nghị người muốn mua các tạp chí này gửi yêu cầu tới hộp thư “sciencejournalteam@gmail.com” để biết thông tin về cách thức đặt mua tạp chí. Khi một đơn hàng được gửi đến địa chỉ Gmail này, thông tin phản hồi hướng dẫn người mua truy cập vào trang http://www.sciencejournals.co.nr – các đĩa CD có thể mua được qua trang web này. Trang http://www.sciencejournals.co.nr cho hay các tạp chí có thể được mua qua trang web này và thanh toán qua Moneybookers, một nhà cung cấp dịch vụ thanh toán qua Internet ở Anh. Sau đó, Elsevier phát hiện đường dây vi phạm thứ hai dùng một trang web khác là “www.sciencejournals.info” với quy mô lớn hơn đường dây trước. Như ở đường dây đầu tiên, các ấn phẩm được đặt mua qua mạng Internet và thanh toán qua Moneybookers. Elsevier không cho phép bán các ấn phẩm của mình qua hai trang web trên và cũng không bán các ấn phẩm của mình theo các cách nêu trên các trang web này.

Dựa vào thông tin ban đầu mà Elsevier cung cấp liên quan tới các Đối tượng và các hoạt động của họ ở Việt nam và nước ngoài, Công ty đã tiến hành điều tra sơ bộ về các Đối tượng và sau đó đề xuất với Elsevier tiến trình xử lý vi phạm theo các quy định và điều luật hiện hành của Việt nam.

Được sự ủy quyền của Elsevier, tháng 6 năm 2008 Công ty đã soạn thảo và gửi Công văn yêu cầu xử lý hành vi vi phạm Quyền tác giả tới Chánh thanh tra (“CTT”) của Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT-TT) người có trách nhiệm xử lý hành vi vi phạm loại này và tiến hành một số cuộc họp và phối hợp chặt chẽ với Cơ quan thanh tra của Bộ TT-TT để làm sáng tỏ một số vấn đề liên quan tới Đối tượng và các hành vi vi phạm và lập kế hoạch hành động chi tiết.

Để tạo thuận lợi cho quá trình xử lý, một số đơn vị liên quan được yêu cầu phối hợp hành động như Tổng công ty Viễn thông quân đội Việt Nam (Viettel) để lấy thông tin về các thuê bao Internet có địa chỉ IP như đã đề cập ở trên; Sở công an thành phố HCM để điều tra và xác minh Đối tượng cư trú tại thành phố HCM; và Ngân hàng xuất nhập khẩu Việt Nam (EXIMBANK) để lấy thông tin liên quan tới tài khoản ngân hàng mà Đối tượng đăng ký và yêu cầu họ phong tỏa tài khoản của Đối tượng sau này.

Khi xem xét các bằng chứng và thu được đã cho thấy rằng có khả năng hành vi vi phạm Quyền tác giả đồi với các ấn phẩm của Elsevier được thực hiện Đối tượng nêu trên. Tháng 8 năm 2008, Chánh thanh tra (CTT) đã ra Quyết định chính thức cho phép kiểm tra Đối tượng và thành lập Đoàn thanh tra chuyên ngành (“ĐTT”) có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ này. Sau khi hoàn thành việc kiểm tra và thẩm vấn Đối tượng, Chánh thanh tra đi đến kết luận rằng chỉ có duy nhất một người vi pham Quyền tác giả đối với các ấn phẩm của Elsevier và tất cả các chứng cứ đã chứng minh điều đó. Người này đã thú nhận hành vi vi phạm Quyền tác giả đối với các ấn phẩm của Elsevier. Những người có liên quan khác không nhận thức được các hành vi vi phạm mà người vi phạm đã thực hiện và họ chỉ giúp người vi phạm thực hiện một số hành vi mà không được hưởng lợi.

Theo Quyết đinh thanh tra, các chế tài sau được áp dụng với người vi phạm theo các điều luật và các quy định hiện hành của Việt Nam:

1.                   phạt tiền 1.000.000 VNĐ (một triệu đồng Việt Nam) đối với người vi phạm đã sử dụng bất hợp pháp thông tin cá nhân của người khác mà không thông báo cho họ về cách thức, phạm vi, địa điểm và mục đích của việc thu thập, xử lý và sử dụng thông tin trên, theo điều 6, khoảng 2 mục a) Nghị Định NĐ-CP 63/2007 ngày 10 tháng 4 năm 2007 hướng dẫn xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực công nghệ thông tin.

2.                   phạt tiền 19.000.000 VNĐ (mười chín triệu đồng Việt Nam) đối với người vi phạm đã sao chép các tác phẩm được bảo hộ Quyền tác giả với mục đích thương mại mà không được phép của chủ sở hữu Quyền tác giả, theo điều 44, khoảng 5 mục a) Nghị định NĐ-CP 56/2006 ngày 06 tháng 06 năm 2006 quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực thông tin, văn hóa.

3.                   tịch thu cho Ngân sách Nhà nước tổng số tiền là 103.000.000 VNĐ (một trăm lẻ ba triệu đồng Việt Nam) thu được từ vụ vi phạm, theo điều 44, khoảng 7, mục a) Nghị Định NĐ-CP 56/2006 của Chính phủ ra ngày 06 tháng 06 năm 2006 quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực thông tin, văn hóa.

4.                   buộc người vi phạm hủy bỏ các trang web chào bán các tác phẩm được bảo hộ Quyền tác giả của Elsevier và chấm dứt ngay các hành vi vi phạm.

Đây là một vụ rất phức tạp vì hành vi vi phạm được thực hiện thông qua Internet và có yếu tố nước ngoài. Hơn nữa, các cơ quan có thẩm quyền Việt Nam chưa có kinh nghiệm trong việc giải quyết các trường hợp như vậy. Tuy nhiên do sự phối hợp hành động chặt chẽ giữa các chuyên gia sở hữu trí tuệ và các cơ quan thực thi, vụ việc vi phạm đã được xử lý nhanh chóng, có hiệu quả và tốn ít chi phí. Người vi phạm phải thừa nhận hành vi của mình và cam kết không tái diễn hành vi vi phạm trong tương lai.

Mặc dù theo các thủ tục xử lý hành chính, chủ sở hữu Quyền tác giả không thể đòi bồi thường và chế tài xử phạt người vi phạm không khắt khe, tuy nhiên nó cho thấy rằng biện pháp xử lý hành chính nhanh chóng và hiệu quả trong việc chấm dứt vi phạm và ngăn chặn việc vi phạm trong tương lai so với biện pháp khiếu kiện ra tòa án. Trong vụ này, Công ty đã hoàn tất việc xử lý vi phạm chỉ trong 3 tháng.

Quan trọng hơn, đây là lần đầu tiên các cơ quan có thẩm quyền Việt Nam xử lý người Việt Nam vi phạm Quyền tác giả đã dùng mạng Internet làm phương tiện để phát triển mạng lưới giao dịch nhằm chào bán và và bán bất hợp pháp các tác phẩm được bảo hộ Quyền tác giả cho các khác hàng nước ngoài trên toàn thế giới. Lưu ý rằng, cho tới gần đây các cơ quan có thẩm quyền mới có chút ít kinh nghiệm trong việc xử lý các vụ vi phạm Quyền sở hữu trí tuệ có yếu tố nước ngoài. Hy vọng rằng vụ việc này khuyến khích họ chủ động hơn và sẵn sàng xử lý các vụ việc tương tự trong tương lai.